Zwemmen vrij van glas, poep en poelslakken dankzij zwemwaterinspecteurs

Waar kun je veilig en schoon buiten zwemmen met dit warme weer? Zwemwaterinspecteurs Trisha Borst en Marco Nieuweboer controleren dagelijks meerdere zwemlocaties in Noord-Holland. De provincie nam vorige week een kijkje bij de keuring van Strand IJburg.

Het is vroeg in de middag op een bewolkte dinsdag in augustus. De thermometer leest ongeveer 20 graden. Op een man in een duikpak na, is Strand IJburg nagenoeg leeg. Trisha Borst en Marco Nieuweboer, zweminspecteurs bij de Omgevingsdienst Noord-Holland Noord, kregen de opdracht van de provincie om deze zwemlocatie in Amsterdam-Oost te controleren. Gekleed in waadpakken, hun telefoons veilig opgeborgen in een waterdicht vakje en met een waadstok in de hand, stappen ze het water in.

Gevaar voorkomen

“We checken alleen de situatie binnen de drijflijnen (boeien), want dat is het officiële zwemwater”, vertelt Trisha. “Meestal doen we eerst de controle in het water en vervolgens die langs de kant. In onze app of op de uitgeprinte checklist noteren we ondertussen alle informatie.” De zweminspecteurs kijken eerst of het zwemgebied is gescheiden van recreatie, zoals boten. “Zwemmen in de buurt van boten is gevaarlijk”, legt Trisha uit.  

Trisha en Marco lopen langzaam van links naar rechts door het zwemwater. “Er zijn een heleboel dingen waar we op letten”, vertelt Trisha. “Bijvoorbeeld of er gevaarlijke objecten zijn waar zwemmers zich aan kunnen bezeren, zoals glas en stenen.” In het zwemwater van Strand IJburg ontdekken ze een grote tractorband, ingegraven in het zand. “Deze band moet weg”, zegt Marco. “Hij is glad door mos, mensen kunnen erover uitglijden of struikelen. En kleine kinderen kunnen erin vast komen te zitten.” Hij vertelt dat ze ook wel eens poelslakken aantreffen in oppervlaktewater (buitenzwemwater). Daar kunnen mensen zwemmersjeuk van krijgen.

De inspecteurs letten ook op het ‘talud’, de mate waarin de bodem helt. “Soms is de bodem grillig en dat kan ongelukken veroorzaken”, legt Trisha uit. Ze meten met hun waadstok de waterdiepte. Die moet overeenkomen met de waterdiepte op het informatiebord bij de zwemplek. Als dat niet het geval is, geven de inspecteurs dat door aan de beheerder. Die dient dan een aanpassingsverzoek in bij de provincie, de eigenaar van de borden. 

Watermonsters 

Tijdens het zwemseizoen – van 1 mei tot 1 oktober – worden er om de week watermonsters genomen op alle officiële zwemplekken in Noord-Holland. “De waterkwaliteit kan namelijk snel veranderen”, zegt Trisha. Het water wordt geanalyseerd op de aanwezigheid van onder andere bacteriën. 

Er zit regelmatig blauwalg in de monsters. Zwemmers die daarmee in aanraking komen, kunnen bijvoorbeeld last krijgen van misselijkheid en huidirritatie. “Vooral kinderen zijn er gevoelig voor, maar ook honden kunnen ziek worden als ze water met blauwalg drinken”, zegt Trisha. Andere bacteriën die regelmatig aangetroffen worden zijn E. Coli en IE (poepbacteriën). Ook die kunnen mensen ziek maken.

“De uitslag van de monsters gaat naar waterbeheerder die deze vervolgens invoert bij het zwemwaterregister”, vertelt Marco. Als er een overschrijding is, geeft de OD NHN dit door aan de locatiehouder van de zwemlocatie, die dan een onderbord moet plaatsen. Op het bord staat het vierjaargemiddelde van de waterkwaliteit aangegeven met 1, 2 of 3 sterren, waarbij 3 staat voor ‘uitstekend’. Eventuele wijzigingen van het vierjaargemiddelde worden jaarlijks vóór de start van het zwemseizoen aangepast op de borden. Als er sprake is van blauwalg, komt er een melding op het onderbord.

Op het strand

Trisha en Marco vervolgen hun controle op het strand. Daar stuiten ze op een grote kuil. Trisha: “Komt hier stilstaand water in te staan, dan kunnen zich schadelijke bacteriën ophopen.” Mensen kunnen zo bijvoorbeeld de ziekte van Weil krijgen. “Ze raken besmet via de urine van ratten, die plassen in kuilen”, legt Marco uit. Soms vinden ze zelfs poep op het strand. “Afkomstig van bijvoorbeeld ganzen.”

“Na de controle sturen we een brief naar de locatiehouder met onze bevindingen en eventuele opdrachten”, vertelt Trisha. “In dit geval zijn er meerdere kuilen en alles is vies. Het strand moet schoongemaakt en geëgaliseerd worden.”

Officiële zwemplek

Regelmatig komen er aanvragen binnen voor nieuwe zwemlocaties. Marco: “Een gemeente draagt een locatie aan. De omgevingsdienst gaat er naar toe en geeft een veiligheidsadvies. De provincie besluit vervolgens of de locatie een officiële zwemplek mag worden.” 

Een zwemlocatie kan van de lijst verdwijnen als het water 4 jaar op rij een slechte kwaliteit heeft en de genomen maatregelen te weinig effect hebben. Door wet- en regelgeving op te volgen kan de provincie een locatie van de lijst met aangewezen zwemlocaties schrappen. Dat gebeurde vorig jaar bijvoorbeeld met de Sloterplas in Amsterdam-West, omdat er teveel E. Coli was.

Adviezen van Trisha en Marco

Na een inspectie van om en nabij een uur, trekken Trisha en Marco bij de auto hun waadpakken weer uit. Wat kun je als inwoner doen om het zwemwater schoon te houden en geen risico’s te lopen? Marco: “Zwem alleen op officiële zwemplekken. Houd het strand schoon en plas en poep niet in het water. Neem in de zomer je hond niet mee het water in. Gooi kuilen dicht. Douche vooraf, zodat je het water niet vervuilt met je deodorant en zonnebrand. Spring na het zwemmen opnieuw onder de douche.” Trisha vult aan: “Kijk altijd op de informatieborden. En vergeet niet dat je zelf een melding kunt doen bij de omgevingsdienst of de locatiehouder als een locatie niet hygiënisch of veilig is.” 

De Omgevingsdienst Noord-Holland Noord controleert de officiële zwemlocaties in heel Noord-Holland. Een overzicht van deze plekken vind je op zwemwater.nl of op de app.  Als een locatie er niet tussen staat, dan houdt niemand de veiligheid en hygiëne daar in de gaten. Zwemmen is dan op eigen risico. Kijk voor meer informatie over veilig zwemmen en het werk van de Omgevingsdienst Noord-Holland Noord op de website.