Erfgoed van de maand – de Wierdijk
De Wierdijk beschermde het eiland Wieringen eeuwenlang tegen de Zuiderzee. Een wierdijk bestond uit palen waarachter de grond werd verstevigd met wier uit de Waddenzee.
De enige nog bestaande wierdijk in Noord-Holland ligt in de gemeente Hollands Kroon. Op dit provinciale monument mag je wandelen en fietsen.
Het voormalige eiland Wieringen bestaat uit stuwwallen van keileem uit de voorlaatste ijstijd. Dit hoger gelegen gebied werd al duizenden jaren bewoond. Archeologische vondsten onderstrepen de rijke historie van Wieringen en omgeving. Pronkstuk is de Vikingschat van Westerklief . Deze vondst uit 1996 telt 1,6 kilo zilverbaren, munten en zilveren sieraden. Je kunt ze bekijken in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden. Andere gedenkwaardige Wieringen-vondsten zijn een geslepen stenen bijl en twee vuurstenen pijlpunten uit de steentijd.
Wier tegen water
De strijd tegen het water tekent de geschiedenis van Wieringen. Het water sloeg het veen rond de keileemheuvels weg en teisterde de lager gelegen polders (kogen). Omdat de aarden wallen het land onvoldoende beschermden kwam er in de 16de eeuw een nieuw soort dijk. Deze zogenaamde wierdijk langs de zuidkant van Wieringen benutte het zeegras. Achter een palenrij werd een pakket met samengeperst wier geplaatst, afgedekt met aarde en stenen. Door deze harde massa kon het water de aarden dijk niet wegslaan. Het wier van de wierriem werd regelmatig ververst. Forse balken hielden de palenrij op zijn plek.
Impressie van een wierdijk, beeld Peter Paul Hattinga Verschure ©
Vulling voor kussens
De wieroogst en -verwerking groeide uit tot een belangrijke industrie voor Wieringen. Wier werd gebruikt voor dijken, als isolatiemateriaal en als vulling voor matrassen en kussens. Vissers maaiden de drijvende velden voor de kust met een zeis. Daarna hesen ze het wier in een boot en brachten het aan land waar het gedroogd, opgeslagen en verwerkt werd. De karakteristieke wierpakhuizen en –schuren uit de wierindustrie zijn inmiddels bijna allemaal verdwenen. Alleen in Hippolytushoef staat er nog een. Bevlogen eigenaren gaven het gebouw een nieuwe bestemming als groepsaccommodatie en redden zo de laatste wierschuurvan de ondergang.
Fataal beestje
Eeuwen eerder sneuvelden de vele wierdijken in Noord-Holland. De paalworm bracht ze in 1700 ten val. Het beestje tastte het hout aan waardoor de wierdijken moesten worden vervangen. Alleen de oorspronkelijke wierdijk aan de zuidkant van Wieringen ontsprong de dans. Dankzij extra aarde bleef de basis in tact en kon de dijk worden hergebruikt.
Beleef Wieringen
Wandelend beleef je Wieringen optimaal. Dit kan onder meer over het Noord-Hollandpad, het langeafstandswandelpad door de provincie. Etappe 6 loopt van de vissershaven van Den Oever via de oude wierdijk naar De Haukes.
Gemarkeerde route van het Noord-Hollandpad, beeld Ingrid Kooiker.
Liever fietsend Wieringen en omgeving verkennen? Deze fietsrouteleidt je door Wieringen en de Wieringermeer, de polder die in 1930 werd drooggelegd. Als je fietst naar Den Oever breng dan zeker ook een bezoekje aan het Afsluitdijk Wadden Center. Hier leer je meer over het waddengebied dat sinds 2009 UNESCO werelderfgoed is. Er is ook een prachtig waddenbelevingspunt waar je vogels kunt spotten. Voor meer informatie over de geschiedenis van de Wierdijk kun je terecht op de site van Oneindig Noord-Holland.
Aardkundig monument Wieringen met kerk van Westerland, beeld Paul Paris, collectie Provinciale Atlas.
Behoud erfgoed en cultuurlandschap
De provincie wil het provinciale erfgoed en het cultuurlandschap behouden en blijven benutten. Daarom zijn de Wierdijk én de wierschuur aangewezen als provinciale monumenten. Met steun van het Waddenfonds voeren de provincie, Staatsbosbeheer, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en gemeente Hollands Kroon het project wierdijk uit. Hierin wordt de Wierdijk gerestaureerd en toegankelijk gemaakt voor het publiek. Ook komt er een nieuwe recreatieve fietsroute en een educatief informatiepunt. Eerder werd in dit project de restauratie van de wierschuur in Hippolytushoef gefinancierd. Wieringen is ook aangewezen als provinciaal aardkundig monument vanwege de bijzondere geologische opbouw van het gebied.
Erfgoed van de maand
In de rubriek Erfgoed van de maand staat elke maand een bijzonder gebied, gebouw, vindplaats of historische plek in de provincie centraal.
