Pilot biodynamische oever
Aan de Westfriesche Vaart bij Middenmeer vindt momenteel een pilot plaats met een biodynamische oever. Hier test de provincie samen met de TU Delft of beplanting met stevige wortels een natuurlijke vorm van oeverversterking kan zijn. Als dit goed werkt kan het ingezet worden in plaats van hardhouten of stalen damwanden.
De locatie bij Middenmeer waar de biodynamische oever is aangelegd
Een natuurlijke oplossing voor oeverversterking
‘Biodynamische oeverbescherming’ betekent dat hier inheemse planten groeien die lange en sterke wortels in de grond hebben. Deze wortels zorgen ervoor dat de grond van de oever stevig bij elkaar blijft en het water daardoor op zijn plaats blijft. Als deze natuurlijke vorm van oeverversterking goed werkt, kan het ingezet worden in plaats van hardhouten of stalen damwanden. Het is een natuurlijke oplossing die geen erosie geeft en daardoor het beheer van vaarwegen makkelijker maakt. Daarnaast is deze werkwijze goedkoper en besparen we op CO2-uitstoot. Doordat er geen erosie is, wordt ook de waterkwaliteit beter. En dat zorgt weer voor betere leefomstandigheden voor dieren en planten die rond de oever leven.
Hoe ziet de pilotlocatie eruit?
Langs de Westfriesche Vaart, bij Middenmeer, is de pilotlocatie aangelegd in samenwerking met aannemerscombinatie Beens-Hakkers en de TU Delft, die het onderzoek leidt. Alle begroeiing op de oever is eerst weggehaald, zodat er getest kan worden met specifieke beplanting. Alle planten die voor de biodynamische oever gebruikt worden zijn inheemse soorten die van nature voorkomen in Nederland en hier dus goed kunnen overleven.
De oever is verdeeld in verschillende vakken. In elk vak staat een andere samenstelling van planten. Op deze manier kunnen de onderzoekers goed testen of (combinaties van) bepaalde planten en hun wortels geschikter zijn voor het verstevigen van de oever dan andere.
De pilotlocatie in december 2022, met de net aangebrachte beplanting
Het wortelstelsel verstevigt de oever
De oever wordt ondersteund door een zachthouten damwand. Deze steekt in het begin een stuk boven het water uit. Naarmate de planten en hun wortels in de oeverkant gaan groeien, neemt het wortelstelsel langzaam de ondersteunde functie over. Tegelijkertijd rot het deel van de damwand dat boven het water uitsteekt weg.
Klik op de afbeelding voor een compleet overzicht
De komende jaren wordt de oever regelmatig ‘getest’
De pilot duurt nog 4 jaar. De komende jaren wordt er gemonitord om te kijken wat de invloed is op de grond- en waterkwaliteit rond de oever. Zo worden er regelmatig bezwijkproeven uitgevoerd. Tijdens een bezwijkproef wordt de druk op de oever en de zachthouten damwand geleidelijk opgevoerd, tot het moment dat deze bezwijkt. Dit gebeurt door de grond achter de damwand te ‘verzadigen’ met water. Dit betekent dat alle ruimtes in de grond en tussen de zandkorrels opgevuld worden met water. Hierdoor wordt de grond, die als het ware tegen de houten damwand leunt, zwaarder en komt er meer druk op de damwand te staan.
Deze proeven vinden regelmatig plaats omdat de omstandigheden van de oever nog volop veranderen. In het begin staat er alleen jonge beplanting, maar na verloop van tijd groeien de planten en hun wortels. Dit zou betekenen dat ze meer druk aankunnen. Om hier zeker van te zijn wordt dit regelmatig getest en worden de resultaten met elkaar vergeleken. De uitkomsten van deze proeven worden ook vergeleken met de voorspellingen en berekeningen die de TU Delft vooraf heeft gemaakt. Deze vorm van onderzoek en langdurige samenwerking past in de duurzaamheidsambities van de provincie, en levert waardevolle ervaringen voor het versterken van oevers op een duurzame en natuurvriendelijke manier.
Pilot helpt mee aan verduurzaming van oeverversterking
Door deze langdurige vorm van samenwerking en monitoring kunnen we goed onderzoek doen naar natuurlijke, duurzame en goedkopere oeverversterking. Het helpt daarnaast om in de toekomst te kunnen bepalen welke oevers geschikt zijn om biodynamisch te worden. De uitkomsten van deze proeven worden ook vergeleken met de voorspellingen en berekeningen die de TU Delft vooraf heeft gemaakt. Deze vorm van onderzoek en langdurige samenwerking past in de duurzaamheidsambities van de provincie, en levert waardevolle data en ervaringen voor het versterken van oevers op een duurzame en natuurvriendelijke manier.
Klik op de afbeelding voor een compleet overzicht
Bovenstaande doorsnede geeft een beeld van de biodynamische oever als deze is 'uitgegroeid'.
