Loango (Congo-Angola)

Relatief de meeste slaafgemaakte Afrikanen op Nederlandse schepen werden ingescheept op de kusten van Congo-Angola, bijna vier van iedere tien door Nederlanders slaafgemaakte Afrikanen.

Tekening van de stad Loango, eind zeventiende eeuw.

Deze kust werd vaak met de verzamelnaam Loango aangeduid, naar de belangrijkste plaats en het koninkrijk daar van die naam. In de eerste helft van de zeventiende eeuw veroverde de WIC hier ook een heel aantal forten van de Portugezen, maar verloor ze meestal ook weer binnen een paar jaar. De lucratieve handel in mensen bleef wel. Meestal vanaf de stranden of oude schepen die voor de kust lagen.

Schematische tekening van het slavenruim van een Frans schip, eind achttiende eeuw.

De reis over de Atlantische Oceaan was een hel. Met honderden zaten de mensen in het ruim van het schip, de mannen vastgeketend. De eersten die waren ingeladen, meestal kinderen, zaten tot de dag van de verkoop in Curaçao of Suriname gemiddeld bijna een jaar in het slavenruim. De laatsten die werden ingeladen een half jaar. Hoogstens een keer per dag mochten ze aan dek om even te luchten en te bewegen. Voor de rest zaten ze als ‘haringen in een ton’, zoals een zeeman zei, in hun eigen stank van urine en uitwerpselen, braaksel, menstruatievocht en angstzweet. Verkrachtingen waren geen uitzondering en de zweep stond altijd klaar. Toch hebben mensen op gemiddeld een van iedere vijf slavenschepen geprobeerd in opstand te komen. Vrijwel altijd mislukte het door de overmacht aan geweld van de bemanning.

Tegelijk gebeurde er van alles in het slavenruim. De mensen kwamen uit verschillende taalgebieden en begonnen in een simpele zelf ontwikkelde omgangstaal verhalen en gewoontes uit te wisselen. Er werd soms ook gezongen om de tijd te doden en de emoties te uiten en de mensen vlochten elkaars haar of sneden er figuren in met scherpe dingetjes die ze op het schip vonden.

Tekening van een voormalige slaafgemaakte man (ca. 1875)