Taskforce Energie-Infrastructuur Noord-Holland

De netbeheerders Liander en TenneT werken op veel plaatsen in Noord-Holland aan uitbreidingen van het elektriciteitsnet. In de Taskforce energie-infrastructuur pakken de provincie, de netbeheerders en betrokken gemeenten de belangrijkste knelpunten in het elektriciteitsnetwerk aan. Tegelijkertijd wordt een ontwerp gemaakt voor toekomstbestendige nieuwe energienetwerken en wordt gezocht naar slimme oplossingen die efficiënt of beperkt gebruik maken van het elektriciteitsnetwerk.

Nederland heeft een van de betrouwbaarste elektriciteitsnetten van de wereld. Maar de uitbreidingen die nu worden uitgevoerd kunnen de snelle ontwikkelingen die plaatsvinden niet bijbenen. De schaarste op het net is het gevolg van de groeiende economie, de digitalisering van de samenleving, woningbouw en het verduurzamen van de energievoorziening. 

Deze ontwikkelingen zorgen voor een explosieve vraag naar elektriciteit. Daardoor kunnen grootverbruikers van stroom, zoals supermarkten, grootschalige horeca, kantoren en fabrieken in grote delen van de provincie geen nieuwe aansluiting of extra elektriciteit meer krijgen totdat het net uitgebreid is. En met name in het noorden van Noord-Holland heeft het elektriciteitsnet door de grote populariteit van zonnedaken, zonnevelden en windmolens zijn maximale capaciteit bereikt voor transport van wind- en zonnestroom. Hier hebben de netbeheerders ook wachtlijsten moeten instellen voor nieuwe windparken, zonneparken en grootschalige zonnedaken.

Informatiebijeenkomst terugkijken

Kijk terug: de informatiebijeenkomst Taskforce Energie-infrastructuur Noord-Holland op 31 mei 2022.

Links

• Netcongestie, flexibel energieverbruik en opslag van energie (rvo.nl)

Omdat op verschillende plekken in de provincie het elektriciteitsnetwerk zijn maximale capaciteit heeft bereikt, gaat Noord-Holland actief aan de slag met slimme alternatieve oplossingen. Dit zijn oplossingen die efficiënt of beperkt gebruik maken van het elektriciteitsnet.

Dergelijke slimme energieoplossingen zijn in veel gevallen sneller te realiseren dan  netuitbreidingen. Vaak zijn het tijdelijke oplossingen, totdat de uitbreidingen van het elektriciteitsnetwerk klaar zijn. Soms zijn het ook duurzame oplossingen voor de toekomst. Het gaat bijvoorbeeld om het direct, lokaal koppelen van vraag en aanbod, het creëren van collectieve oplossingen, het inzetten van batterijen om energie op te slaan en datagedreven oplossingen waardoor pieken in vraag of aanbod worden voorkomen. Een voorbeeld is ‘smart charging’ (laadoplossingen voor elektrische voertuigen). Deze oplossingen worden ook wel ‘Slimme Energie Systemen’ genoemd.

Werkgroep Slimme Energie Systemen

Sinds december 2021 zoeken provincie, gemeenten, Alliander en TenneT in de werkgroep Slimme Energie Systemen samen slimme oplossingen om het elektriciteitsnetwerk te ontlasten. De werkgroep kwam op 5 juli 2022 digitaal bijeen om te praten over congestiemanagement 2.0 en subsidieregeling. Bekijk de bijeenkomst in deze video. 

Voorbeelden van slimme energieoplossingen

Er zijn verschillende voorbeelden van slimme energieoplossingen die de flexibiliteit van het elektriciteitsnetwerk vergroten en de druk op het net verlagen. Meer informatie over deze slimme energieoplossingen staat op de website van Alliander.

Klik op de afbeelding voor de processtappen in een interactieve infographic of klik hier voor een beschrijving.

Informatieloket

Heeft u een casus waarbij u hulp kunt gebruiken? Stuur een mail naar taskforce-energieinfra@noord-holland.nl. 

Documenten

• Firan - Stappenplan Energy hubs
• Brochure Liander - Overzicht alternatieven bij transportschaarste
• Factsheet Opschaalbare oplossingen voor transportschaarste

Links

• Subsidies
• Oplossingen en maatregelen - Liander
• Kennis elektrificatie van het energiesysteem
• Congestiemanagement
• Slimme energie voor Nederland met energy hubs - Firan
• Website Topsector Energie - systeemintegratie
• Subsidieregeling systeemintegratie Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
• Kennissessie 'Slimme oplossingen op of buiten het net' (Energieregio Noord-Holland)

De provincie en gemeenten kijken samen met de netbeheerders hoe zij het beste kunnen bepalen welke netuitbreidingen het belangrijkste zijn. De netbeheerders hebben in beeld gebracht welke netuitbreidingen noodzakelijk zijn voor de leveringszekerheid en welke uitbreidingen de meeste knelpunten op het net oplossen.

Daarnaast kan worden afgewogen of voor de overige netuitbreidingen prioriteit gegeven moet worden aan verschillende typen ontwikkelingen - bijvoorbeeld woningbouw, industrie, elektrificatie van vervoer, of teruglevering (opwek). Het doel is om de realisatie van deze noodzakelijke en prioritaire projecten te versnellen. De aanpak kan per knelpunt verschillen. Ook spreken provincie en gemeenten in een vroeg stadium met de netbeheerders over locaties voor netuitbreidingen.

Bekijk dezekaart van Liander om te zien waar in Noord-Holland grote investeringen zijn in het elektriciteitsnet.

Voortgang in alle regio’s

In Noord-Holland lopen talloze projecten om het elektriciteitsnet te versterken. De uitbreidingen omvatten onder andere nieuwe masten en hoogspanningslijnen, nieuwbouw of uitbreiding van transformatorstations, elektriciteitsverdeelstations, kabels en transformatorhuisjes.

De netbeheerders TenneT en Liander hebben in hun investeringsplannen bijna 100 projecten gepland tot aan 2030. Zo bouwen de netbeheerders minimaal 36 nieuwe stations en breiden ze minimaal 36 bestaande stations uit. Daarnaast pakken zij grote delen van het hoog- en middenspanningsnet aan. De omvang van de werkzaamheden is groot: alleen al in regio Noord-Holland Noord gaat het om zo’n 3000 kilometer aan nieuwe elektriciteitskabels en honderden extra transformatorhuisjes.

In alle regio’s zijn uitbreidingen in voorbereiding of in uitvoering. Hier staan de belangrijkste updates van deze uitbreidingen. In alle regio’s worden informatieavonden georganiseerd en wordt ook al gewerkt aan netversterkingen.

De belangrijkste ontwikkelingen op een rij:

Meer weten?

Naast het oplossen van de knelpunten van vandaag wordt gezocht naar slimme oplossingen om het elektriciteitsnet efficiënter te gebruiken.

De geplande netuitbreidingen van de netbeheerders vragen extra inzet van gemeenten om kabels en stations in de omgeving in te passen.

 Gemeenten kunnen met subsidie van de provincie menskracht inhuren om sneller de procedures te kunnen doorlopen. 

Tot slot trekt de provincie ruim € 2 miljoen uit voor andere slimme energieoplossingen. Neem voor meer informatie contact op met taskforce-energieinfra@noord-holland.nl.

Er is ook subsidie beschikbaar voor slimme energieoplossingen. De provincie biedt onder andere steun aan gemeenten en ondernemingen voor het verduurzamen van bedrijven(terreinen) met de Herstructurering en Intelligent Ruimtegebruik Bedrijventerreinen (in het kort HIRB+)-subsidie voor kosten van zonnepanelen. Voor het uitvoeren van toezicht op het verduurzamen van bedrijven is voor gemeenten de subsidie Stimulerend Energietoezicht Bedrijven beschikbaar.

De provincie stimuleert zon boven parkeerplaatsen. Om te voorkomen dat deze projecten moeten wachten op beschikbare ruimte op het elektriciteitsnet, is subsidie mogelijk voor batterijen als onderdeel van de solar carport.

Informatieloket

Heeft u een casus waarbij u hulp kunt gebruiken? Stuur een mail naar: taskforce-energieinfra@noord-holland.nl. 

Naast de vele geplande netuitbreidingen tot aan 2030, is verder vooruit kijken nodig. In de toekomst moet nog heel veel extra energie-infrastructuur worden gerealiseerd. De Taskforce houdt zich daarom bezig met een toekomstbestendig energienetwerk.

Daarvoor wordt gewerkt aan een ontwerp van een nieuw flexibel energiesysteem, waarin meerdere soorten energie (elektriciteit, warmte, waterstof), energieopslag en het omzetten van energievormen een plek hebben. Dit is een complexe opgave. Maar het biedt ook kansen voor de Noord-Hollandse economie en de verduurzaming van de samenleving. 

Het Rijk, IPO en VNG willen met elkaar op regionaal niveau een programmering maken. Om te leren hoe dat mogelijk is, is in Noord-Holland Noord een pilot gestart. Provincie, gemeenten, netbeheerders en stakeholders kijken met elkaar in een energievisie wat er op ons afkomt. Welke woningbouw en bedrijventerreinen worden ontwikkeld? Hoe verduurzaamt de industrie en hoe moet de laadinfrastructuur eruit zien? Op basis hiervan worden slimme keuzes gemaakt. Wat is de beste plek voor een bedrijventerrein, en welke energieoplossing past daar het beste bij? Hoe komen vraag en aanbod bij elkaar? Hoe kan de planning van ontwikkelingen en de planning van netuitbreidingen op elkaar worden afgestemd om te besluiten welke energie-infrastructuur als eerste moet worden gerealiseerd. De pilot geeft inzicht  hoe dit het beste gezamenlijk kan. Uiteindelijk wordt er voor heel Noord-Holland een programmering van het energiesysteem gemaakt. 

Afnemen

• Slim laden
  Als iedereen op hetzelfde moment (’s avonds bij thuiskomst na een werkdag) hun elektrische auto aan de laadpaal legt ontstaat er een piek in de vraag naar elektriciteit. Deze piekvragen leiden tot netcongestie. Dit willen de netbeheerders voorkomen. Door middel van Slim Laden kan zo’n piekbelasting voorkomen worden. Door de inzet van geavanceerde technologie worden laadpunten voorzien van slimme services die dynamische laadsnelheden en -tijden mogelijk maken. Slim Laden zorgt ervoor dat het opladen van de auto’s verplaatst wordt ofwel naar een moment waarop er weinig vraag naar elektriciteit is ofwel naar een moment waarop er veel elektriciteit wordt opgewekt. Slim Laden zorgt op deze manier voor een balans op het net.
• Virtueel netwerk
  Bedrijven op bijvoorbeeld een bedrijventerrein met een bestaande netaansluiting hebben vaak te veel capaciteit in hun aansluiting. Dit omdat de aansluiting gebaseerd is op de piekvraag van het bedrijf. Deze piek wordt slechts af en toe bereikt. De momenten waarop de capaciteit in het stroomnet niet volledig wordt benut, kan de ‘vrije ruimte’ door andere bedrijven worden gebruikt. De schaarse (net)capaciteit wordt zo slim met elkaar gedeeld. Partijen mét en partijen zónder stroomcapaciteit worden in een virtueel net (een software gestuurd systeem over het bestaande net) samengebracht en delen daar de capaciteit met elkaar.
• Productie achter de meter
  Als een initiatiefnemer geen aansluiting kan krijgen voor het afnemen van elektriciteit, kan gekeken worden naar het zelf produceren van elektriciteit ‘achter de meter’. Veel bedrijven met cruciale functies zoals ziekenhuizen en datacenters beschikken over aggregaten of generatoren als noodstroomvoorziening die aangezet wordt in geval er een stroomstoring op het elektriciteitsnet is. Je kan ook in je eigen energie voorzien door het plaatsen van (zonnepanelen) of kleine windmolens, eventueel in combinatie met energieopslag.

Terugleveren

• Achter de meter verbruiken
  In gebieden waarbij er een grote afnemer van energie is in de buurt van de opwekinstallatie (bijvoorbeeld een laadplein voor elektrische voertuigen of een datacenter) is het denkbaar dat de opwekinstallatie de opgewekte stroom rechtstreeks aan deze grootverbruiker levert. De stroom wordt dan direct aan deze grote afnemer geleverd en dus niet op het regionale net gezet. Er is dus geen aansluiting op het regionale net nodig. Wel moet er een rechtstreekse kabel gelegd worden tussen de opweklocatie en de afnemer. Deze rechtstreekse kabelverbinding mag alleen worden gebruikt voor het transporteren van elektriciteit rechtstreeks van de duurzame opwekinstallatie naar de grote afnemer. Een alternatief is dat alleen de piekopwekking direct lokaal wordt gebruikt. Op hele zonnige dagen of bij harde wind wordt er soms zoveel stroom opgewekt dat deze niet op het net gezet kan worden. Om die extra stroom niet verloren te laten gaan, kan deze piekopwekking mogelijk direct lokaal gebruikt worden.
• Energie opslag
  In gebieden met beperkte transportcapaciteit op het elektriciteitsnet kan ‘achter de meter’ een batterij worden geplaatst. Deze batterij kan worden gevuld met stroom die de opwekinstallatie niet aan het regionale net kan terug leveren. De batterij slaat deze stroom tijdelijk op en levert deze stroom aan het net op de momenten waarop de opwekinstallatie geen stroom opwekt (als de zon niet schijnt of als het niet waait). Door de toepassing van de batterij wordt de stroom dus meer gelijkmatig aan het transportnet geleverd waarbij netcongestie kan worden vermeden. De batterij kan ook stroom leveren aan afnemers van elektriciteit, zoals laadpalen voor elektrische voertuigen, voor bijvoorbeeld (led)verlichting.
• Cable pooling
  In gebieden waar een windpark aanwezig is in de buurt van het zonnepark, kan cable pooling voor een initiatiefnemer van een zonnepark een mogelijke oplossing zijn. Bij cable pooling wordt het windpark en zonnepark op één inkoopstation aangesloten. Het windpark en het zonnepark maken dan gebruik gemaakt van dezelfde kabel. Dit is mogelijk omdat de energieproductie door windmolens van op andere momenten plaatsvindt dan de energieproductie door zonnevelden. De kosten van de gezamenlijke kabel kunnen gedeeld worden tussen de initiatiefnemer van het windpark en de initiatiefnemer van het zonnepark. Dit uiteraard met instemming van beide partijen.

Overig

• Energiebesparing
  Op dit moment is er nog geen sprake van netcongestie op aansluitproblematiek bij kleingebruikersaansluitingen. Het kan daarom interessant zijn om te kijken of het mogelijk is om het gecontracteerde vermogen te verlagen naar kleingebruikersniveau (3 x 80A/55 kW). Dat betekent dat het afgenomen en het te leveren vermogen aan elektriciteit niet meer mag zijn dan maximaal 3x80 ampère. Om dit te bereiken moeten energiebesparende maatregelen worden genomen zoals de inzet van LED verlichting. Het proberen uit de voeten te kunnen met een kleingebruikersaansluiting lijkt echter alleen een realistische optie te zijn wanneer het huidige vermogen van de elektrische installatie (verbruik en opwekking) in de buurt ligt van een kleingebruikersaansluiting: rond de 50 – 150 kW. Let wel: een project mag niet opknipt worden in meerdere kleinere aansluitingen!
• Smart energy hubs
  In een smart energy hub wordt uitgegaan van het bijeenbrengen en koppelen van vraag en aanbod van energie. Dus daar waar sprake is van veel opwek uit zon en wind, ook daar de vraag naar energie centreren. Door een koppeling van vraag en aanbod in een gebied, kan een verzwaring van het transportnet vermeden worden. In een energy hub worden meestal ook meerdere vormen van slim gebruik van het elektriciteitsnet ingezet (een combinatie van in dit document genoemde oplossingen). Ook is het mogelijk om een off grid energy systeem in te zetten, dit is een stand alone systeem wat niet aangesloten is op het openbare elektriciteitsnet. Een smart energy hub is dat wel. Het betreft een meestal een klein gesloten systeem met verschillende afnemers van energie en verschillende aanbieders. Ook in zo’n off grid systeem vindt opslag en vaak conversie van energie plaats.
• Wat je samen met je netbeheerder kan doen.