Wormer- en Jisperveld en Kalverpolder

In Wormer- en Jisperveld en de Kalverpolder komen natuur, landbouw en recreatie samen. De eeuwenlange inspanningen voor het afwateren en droogleggen van het moeras zijn mooi in het landschap terug te zien. Net als de vroegere veenwinning, inpolderingen en dijkdoorbraken door overstromingen van de Zuiderzee.

Grote delen van het Wormer- en Jisperveld en van de Kalverpolder zijn Bijzonder Provinciaal Landschap en Natura 2000-gebied. Dit is Europees beschermende natuur om zeldzame planten en dieren te behouden, zoals de grutto, de kemphaan, de modderkruiper en unieke orchideeën.

Voor deze polders zijn er diverse opgaven, zoals de stikstofuitstoot verminderen, tegengaan van bodemdaling, en uitdagingen op het gebied van klimaat, landbouw en water. De provincie wil met een gebiedsproces samen met belanghebbenden komen tot oplossingen voor de diverse opgaven. Daarbij wil zij de komende jaren grondeigenaren en -gebruikers, ondernemers en organisaties uit het gebied betrekken.
 
Het uiteindelijke doel van het gebiedsproces is een sterker, vitaler en toekomstbestendig Wormer- en Jisperveld en Kalverpolder, met perspectief voor (agrarische) bedrijvigheid, natuur en recreatiemogelijkheden voor bewoners en bezoekers op een manier die het gebied dragen kan.

• Het gebiedsproces
• Samenwerking
• Stappen in een gebiedsproces
• Opgaven

Tot het gebiedsproces Wormer- en Jisperveld en de Kalverpolder behoren ook de Enge Wormer en Wijde Wormer. Kijk op de kaart voor de grenzen van het gebied. (pdf, 116 kB)

Het gebiedsproces

De provincie wil samen met belanghebbenden in het gebied oplossingen vinden voor bestaande uitdagingen, kansen in kaart brengen en duidelijkheid creëren over de toekomst. Dat kan door samen een gebiedsproces te doorlopen. Tijdens dit proces maken de belanghebbenden samen een toekomstperspectief, inrichtingsplan en beheerplan. 

Momenteel worden de opgaven in kaart gebracht en invulling gegeven aan de opzet van het gebiedproces. Zodra hierover meer bekend is en duidelijk is hoe u kunt deelnemen, vindt u meer informatie op deze pagina en in de nieuwsbrief. Bent u grondeigenaar, ondernemer, boer of inwoner? En heeft u nu al interesse in een gesprek over de verkennende fase en/of om uw persoonlijke (bedrijfs)situatie te bespreken? Neem dan contact op met de procesmanager via wjk@noord-holland.nl.

Samenwerking

Om te zorgen voor een zorgvuldig en gebalanceerd gebiedsproces, waarin ruimte is voor ieders inbreng en ideeën is Bert Smink van Aveco de Bondt als onafhankelijke procesbegeleider aangesteld. Hij zal gesprekken met (individuele) grondeigenaren, -gebruikers en -beheerders en organisaties begeleiden. Voor de uitwerking van het gebiedsproces zijn externe partijen BWZ Ingenieurs en BoschSlabber Landschapsarchitecten geselecteerd. Daarnaast wordt een zogeheten werkgroep gevormd bestaande uit vertegenwoordigers van organisaties als het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, de gemeenten Wormerland, Zaanstad en Purmerend, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, LTO Noord en de agrarische natuurvereniging Water, Land en Dijken.

Stappen in het gebiedsproces

Het Wormer- en Jisperveld en de Kalverpolder is een van de gebieden waar de provincie werkt met een gebiedsproces, gebaseerd op de algemene werkwijze 'Integrale gebiedsprocessen landelijk gebied Noord-Holland' (pdf, 53,6 kB). De werkwijze bestaat uit 3 fasen:

1. Verkenningsfase
   Momenteel zitten we in de verkenningsfase waarbij we de opgaven en belanghebbenden in kaart brengen. De verkenningsfase resulteert in een toekomstperspectief en plan van aanpak waarin de opgaven en contouren van het verdere gebiedsproces staan beschreven.   
    
2. Planvormingsfase
   In deze fase stellen de belanghebbenden op basis van de resultaten uit de verkenningsfasen een inrichtings- en beheerplan op. Daarin is de concrete invulling van de opgaven op een gebiedskaart vastgelegd en is uitgewerkt hoe natuur duurzaam wordt beheerd.
    
3. Realisatiefase
   Na de vaststelling van het inrichtings- en beheerplan door Gedeputeerde Staten start de uitvoering en worden concrete maatregelen genomen. Wanneer maatregelen al eerder uitvoerbaar zijn dan gebeurt dat (bijvoorbeeld natuurbeheer- en natuurherstelmaatregelen).

Opgaven

De provincie gaat met belanghebbenden aan de slag met 5 samenhangende opgaven (in willekeurige volgorde):

• Verminderen van de stikstofuitstoot
  De stikstofopgave is recent uitgegroeid tot een omvangrijke en urgente opgave met veel impact. Op 99% van het Natura 2000-gebied Wormer- en Jisperveld daalt teveel stikstof neer. Hierdoor is de natuur verzwakt, de waterkwaliteit niet goed en neemt de diversiteit aan planten en dieren af. Het is de bedoeling dat in 2030 hier 300 mol minder stikstof neerdaalt en dat elke sector hieraan bijdraagt. Voor het vaststellen van de bijdrage van stikstofneerslag op de Natura 2000-gebieden gebruikt de provincie gegevens in de AERIUS Monitor. 
   
• Afronden Natuurnetwerk Nederland (NNN)
  Het natuurnetwerk verbindt natuurgebieden met elkaar, zodat planten en dieren zich makkelijker kunnen verspreiden en een groter leefgebied krijgen.De grenzen van het NNN zijn in 1990 door het Rijk ingetekend. In Wormer- en Jisperveld en Kalverpolder is zo’n 140 van de in totaal 1536 hectare NNN nog niet ingericht als natuur. Op deze kaart kunt u zien waar het NNN ligt en op welke plekken het al gerealiseerd is.
   
• Herstellen, behouden en versterken van Natura 2000-gebieden
  Voor ieder Natura 2000-gebied in Nederland zijn opgaven opgesteld, zo ook voor Wormer- en Jisperveld en Kalverpolder. In deze polders wordt gestreefd naar een betere waterkwaliteit en diversiteit in landschap. Dat is nodig voor het in stand houden van de verschillende en aantallen soorten planten en dieren. Op deze pagina leest u meer over het Natura 2000-beheerplan voor Wormer- en Jisperveld & Kalverpolder.
   
• Tegengaan van bodemdaling
  De combinatie van bodemdaling en de vele onderbemalingen (het kunstmatig verlagen van het waterpeil) is een probleem in het gebied. Dit zorgt voor een slechte waterkwaliteit en de uitstoot van broeikasgassen, zoals CO₂. Volgens het Klimaatakkoord van Parijs moet Nederland tot 2030 de uitstoot van broeikasgassen in alle veenweidegebieden met 1 megaton verlagen door bodemdaling tegen te gaan. De gewenste aanpak is om gericht te kijken naar wat nodig en mogelijk is, waarbij we ook het open en karakteristieke landschap behouden. In het Innovatie Programma Veen werkt de provincie samen met diverse partners aan het vergroten van de kennis over bodemdaling en innovatieve oplossingen.
   
• Verbeteren van de waterkwaliteit
  De Kaderrichtlijn Water (KRW) is Europese regelgeving voor het realiseren en behouden van schoon en gezond oppervlakte- en grondwater in heel Europa. Deze ‘goede toestand’ moet uiterlijk in 2027 zijn behaald. Een verbeterde waterkwaliteit moet in dit gebied oeverafkalving en veenafbraak tegengaan, zorgen voor nieuwe verlanding (aangroei van veen) en de bijbehorende begroeiing en toename van onderwaterplanten.

In de huidige verkennende fase van het gebiedsproces wordt onderzocht welke opgaven precies waar in het gebied en in welke mate aan de orde zijn, hoe ze zich tot elkaar verhouden en wat nodig is.

De provincie Noord-Holland werkt momenteel het Provinciaal Programma Landelijk Gebied uit. Dat is een provinciale invulling van het Nationaal Programma Landelijk Gebied. De verwachting is dat de bestaande opgaven en input vanuit het gebiedsproces terechtkomen in het provinciale programma en vice versa. Dat betekent dat de bestaande opgaven ook verder worden geconcretiseerd en/of dat andere opgaven volgen.

Programma Laag Holland

Het Wormer- en Jisperveld en de Kalverpolder is een van de deelgebieden binnen het programma Laag Holland. De gebieden die onder dit programma vallen, hebben vergelijkbare uitdagingen die niet op zichzelf kunnen worden opgelost. Het programma Laag Holland faciliteert de processen in deelgebieden, door coördinatie, afstemming en regie van de regiegroep Laag Holland.