Loods herbestemming monumenten

Evaluatie rol provincie bij herbestemming

Per 1 maart 2024 liep de termijn van de huidige loods af. De provincie evalueert de komende tijd hoe zij verder invulling zal geven aan de rol van de provincie in de herbestemmingsprocessen en de inzet daarbij van de Loods.

Wat doet de loods?

• De loods bemiddelt in vastgelopen processen om tot herbestemming en behoud van monumenten te komen. 
• De loods verbindt monumenten(eigenaren) aan initiatieven en omgekeerd.
• De loods adviseert monumenteigenaren op het gebied van economisch haalbare functies, planologische mogelijkheden, contractvorming en exploitatie. Maar ook over financiering bij restauraties, verduurzaming en/of herbestemmingstrajecten van monumenten.

Bij herbestemmingsopgaven en -processen, kunt u de loods raadplegen over de volgende onderwerpen:

Een gebouw of gebruiker, huurder of koper vinden

Om het voortbestaan van uw monument te waarborgen is een gebruiker nodig, maar soms ook een andere eigenaar. Hoe vindt u die gebruiker/eigenaar? Past elke bestemming wel? Mag elke functie (bestemming) wel in het monument (zie ook hierna bij bestemmingsplan)? Wat te doen als u een monument zoekt voor uw onderneming?

Het gebouw aanpassen

Een monument is beschermd wanneer het door de overheid is aangewezen. Zonder vergunning mag niet zomaar iets aan de gebouwen veranderd worden. Dit betekent níét dat niets mogelijk is. Overleg bij voorgenomen veranderingen aan het monument tijdig met uw gemeente. Daar dient u ook de aanvraag voor de vergunning in. De veranderplannen worden beoordeeld door de gemeente. Bij een rijksmonument vraagt de gemeente advies aan de Rijksdienst voor Cultureel erfgoed en bij provinciale monumenten ook aan de provincie.

Bestemmingsplan/omgevingsplan

In het bestemmingsplan is vastgelegd welke bestemming wel en niet mag in welk gebouw. Bij nieuw gebruik van het gebouw past deze bestemming vaak niet en moet u eerst onderzoeken of het bestemmingsplan kan worden aangepast. Bij herbestemmen van monumenten is wijzigen van de bestemming bijna altijd aan de orde. Overleg hierover met uw gemeente.

Economische haalbaarheid

Bij een herbestemmings-, restauratie- en/of duurzaamheidsproject is een haalbare exploitatie noodzakelijk. Het is zelfs één van de voorwaarden om voor een subsidie of financiering in aanmerking te komen. Om een plan economisch haalbaar te krijgen, is de aanwezigheid van diverse factoren van essentieel belang. Zoals:

• eigen (financiële) inbreng
• goede huurprijzen/voldoende inkomsten
• betrokken partijen/goede contracten
• juiste marktsegment/duurzame herbestemming
• goed ingericht proces

Financiering

Restaureren en herbestemmen van monumenten kost relatief veel geld, net zoals dat het geval is met duurzaamheidsmaatregelen. Voor de restauratie van provinciale en rijksmonumenten zijn, onder voorwaarden, subsidies beschikbaar van zowel provincie als rijksoverheid. Voor herbestemming en duurzaamheidsmaatregelen is, eveneens onder voorwaarden, een financiering mogelijk. Daarnaast biedt crowdfunding soms ook een routemogelijkheid om aan financiële middelen te komen. Lees meer over de financieringsmogelijkheden in de wegwijzer monumenten en op de pagina Subsidies.

Duurzaamheid

Monumentale gebouwen zijn veelal slecht geïsoleerd en hebben oude technische installaties. Om bruikbaar te blijven is verduurzaming van gebouwen en installaties noodzakelijk, maar ook kostbaar en complex. Lees meer op de pagina over Duurzaamheid.

Samenwerking

Herbestemming komt niet of nauwelijks tot stand als er geen goede samenwerking tussen verschillende partijen is. De eigenaar, gebruikers, omwonenden, gemeente en soms ook de provincie spelen allemaal een rol bij een succesvolle herbestemming. Niet alleen monumenteneigenaren kunnen de hulp van de loods inroepen. Gemeenten kunnen dat ook. Bijvoorbeeld om met hulp van de loods de verbinding met eigenaren te herstellen of juist tot stand te brengen. De loods is dus ook een verbinder.

Gebiedsontwikkeling

Monumenten zijn vaak onderdeel van een groter geheel of veroorzaken een ontwikkeling die groter is dan het ene gebouw. De herontwikkeling van een monument kan dan het vliegwiel zijn van een grotere gebiedsontwikkeling. Een dergelijke ontwikkeling vraagt om andere keuzes en samenwerkingen. Verbindingen die daarvoor nodig zijn, komen tot stand door grensverleggende en grensoverschrijdende stappen te zetten. De kennis, kunde en positie van de loods kunnen hierbij een belangrijke rol vervullen.