Klimaatadaptatie

Klimaatverandering merken we nu al duidelijk. Hevige regenbuien zorgen voor overstromingen in woonwijken en natuur, landbouwgrond wordt steeds zouter en de zomers worden warmer. Dit is een grote uitdaging voor onze provincie.

De provincie speelt een grote rol bij ruimtelijke plannen, daarom neemt zij klimaatadaptatie daarin mee. Vanaf 2025 heeft de provincie de regels aangescherpt: nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen moeten rekening houden met risico’s zoals wateroverlast, hitte en droogte. Nu klimaatbestendig bouwen leidt tot lagere maatschappelijke kosten in de toekomst. Maar het gaat niet alleen om nieuwe projecten. Ook bestaande gebouwen, natuur, landbouw en infrastructuur moeten beter worden aangepast. Met slimme oplossingen zoals meer ruimte voor water en extra schaduw maakt de provincie haar dorpen, steden en natuur klaar voor de toekomst.

De provincie richt zich op 4 thema’s:

Veilig watersysteem

Hoeveel risico accepteren we, en hoe hoog mogen de kosten van waterveiligheid zijn? Deze maatschappelijk afweging dient telkens gemaakt te worden. Aangezien het weer steeds extremer wordt en de zeespiegel stijgt is het zaak om beter om te gaan met water. Dit houdt in: water beter kunnen vasthouden, en snel afvoeren bij veel regen. Maar het gaat hier ook om bewust zoetwatergebruik en het hebben van sterke keringen.

Gezond landelijk gebied

Landbouw en natuur krijgen het zwaar door droogte, hitte en verzilting. Ook dieren hebben het moeilijk. Daarom wil de provincie bijvoorbeeld voor schaduwplekken zorgen in recreatiegebieden en past zij natuur aan waar mogelijk. Bovendien zijn er coaches beschikbaar voor agrariërs, via het Landbouwportaal, om klimaatbestendige bedrijfsvoering te stimuleren.

Steden en dorpen klaar maken

Steden en dorpen krijgen vaker wateroverlast en hitteproblemen. Ook zakt de bodem, wat schade kan geven. De provincie wil dat nieuwe en bestaande gebouwen beter tegen het veranderende klimaat kunnen. Daarom helpt de provincie gemeenten met klimaatregels, wil het kwetsbare wijken in kaart brengen, deelt kennis met partners en voert pilots uit voor betere wateropvang en hittebestrijding.

Vitale functies beschermen

Belangrijke diensten zoals elektriciteit, wegen en bedrijven moeten blijven werken. Ook bij extreem weer. De provincie test deze diensten voor wateroverlast en klimaatrisico’s, maakt beleid om deze functies te beschermen en verduurzaamt waar mogelijk energie en industrie.

Wat doet de provincie concreet?

Lees meer in de Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie 2025-2027 (pdf).

Momenteel wordt er gewerkt aan nieuwe ambities en uitgangspunten. Zodra deze zijn vastgesteld, wordt onderstaande informatie geactualiseerd.

Regio overstijgend en van cruciaal belang

Vitale en kwetsbare functies (V&K) zijn functies die cruciaal zijn voor het functioneren van de samenleving. Uitval van deze functies brengt ernstige schade met zich mee voor mens, natuur, milieu en economie. De provincie heeft hierbij een belangrijke opgave, omdat het thema van cruciaal belang is voor een veilige en gezonde leefomgeving. Bovendien is het een essentiële randvoorwaarde voor de opgaven van energietransitie en mobiliteit. 

De provincie wil met dit thema bijdragen door:

• Het invullen van de, nu nog ontbrekende, kennis rondom de vitale en kwetsbare functies
• Het agenderen van de rolverdeling voor de aanpak van klimaatbestendige vitale en kwetsbare functies bij het Rijk
• Het vergroten bij de bewustwording over V&K bij werkregio’s en partners

Het Rijk heeft een belangrijke taak op de vitale en kwetsbare functies. Voor de provincie is in ieder geval een rol weggelegd daar waar zij een wettelijke taak heeft, namelijk: drinkwater, (regionale) infrastructuur en Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BRZO) bedrijven. De provincie handelt daar ook naar en levert een bijdrage aan een proactief en adequaat crisisbeheer.

Uitgangspunten

• Provinciale wegen en vaarwegen moeten zoveel mogelijk klimaatadaptief zijn ingericht. Hiermee neemt de provincie verantwoordelijkheid voor haar eigen kwetsbare elementen (bijvoorbeeld datacentra). In ieder geval  wil de provincie dat haar wegen die het meest cruciaal zijn bij de crisisbeheersing, zoveel mogelijk beschikbaar blijven bij weersextremen en overstromingen.
• Nieuwe ontwikkelingen moeten getoetst worden aan de effecten van klimaatverandering.
• Vitale en kwetsbare functies V&K) worden opgenomen in  bestaande provinciale programma’s (zoals energietransitie en economie).
• De provincie zorgt dat de kennis voor V&K goed wordt ontsloten en dat de bewustwording bij de partners over V&K wordt vergroot.
• De provincie is partner bij gebiedsprogramma’s (MRA, Kop werkt, Noord-Holland boven Amsterdam) en agendeert daar V&K.
• De provincie agendeert V&K waar nodig bij relevante partners.
• De provincie zoekt actief naar kansen op alle 4 klimaateffecten.

Wat doet de provincie concreet?

Lees meer in Klimaatadaptatie Noord-Holland: Bouwstenen voor de provinciale aanpak (pdf, 2MB) op pagina 22 en 23. 

Continueren werken aan ruimtelijke kwaliteit van lijn naar zone

Noord-Holland is omgeven door water en ligt voor een groot deel onder N.A.P. Beschermen tegen overstromingen is daarom van groot belang. In onze Omgevingsvisie Noord Holland 2050 is aangegeven dat de bescherming die onze kusten (duinen en dijken) geven aan het achterland van groot belang zijn, maar ook om die te benutten voor andere ontwikkelingen zoals recreatie en natuur. 

De keringen die de provincie beschermen voor het buitenwater (primaire keringen) maken deel uit van een heel systeem aan beschermingsinstrumenten. In de Europese Richtlijn Overstromingsrisico is bepaald dat de provincies een belangrijke wettelijke taak hebben op het gebied van de regionale waterveiligheid. Zo is de provincie verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de regionale overstromingskaarten en normeren we de regionale keringen. Ook heeft de provincie een rol in de preventieve fase. 

Dit thema is goed belegd en er bestaan heldere en goede afspraken, die de overheden gezamenlijk hebben gemaakt. Er zijn goede afspraken met partners. Gezamenlijk wordt geïnventariseerd   welke mogelijkheden er zijn om door te bouwen aan robuuste en veilige dijken en aan kwalitatief hoogwaardige Noord-Hollandse kusten.

Uitgangspunten

1. De provincie voert haar wettelijke taken op het gebied van waterveiligheid uit.
2. De provincie ziet haar kusten als een brede zone die voor beschermingen tegen overstromingen zorgt in combinatie met extra natuur en recreatie.
3. De provincie draagt bij aan protocollen voor evacuatiestrategieën bij overstromingen en we maken onze data beter toegankelijk voor inwoners en bedrijven.
4. Samen met partners brengen we de gevolgen van de zeespiegelstijging en de nieuwe klimaatscenario’s (2021) in beeld.
5. De provincie blijft ook de borging van waterveiligheid in de ruimtelijke ordening van belang vinden; zij zorgt met haar partners voor geschikte voorbeeldprojecten en maatwerkoplossingen.
6. De provincie is partner in projecten over waterveiligheid en agenderen het regionale en provinciale belang daar waar nodig bij het Rijk.

Wat doet de provincie concreet?

Lees meer in Klimaatadaptatie Noord-Holland: Bouwstenen voor de provinciale aanpak (pdf, 2MB) op pagina 31 en 32.

Momenteel wordt er gewerkt aan nieuwe ambities en uitgangspunten. Zodra deze zijn vastgesteld, wordt onderstaande informatie geactualiseerd.

Klimaatadaptatie verweven met andere opgaven in het landelijk gebied

Bij landelijk gebied gaat het om de landelijke omgeving buiten de bebouwde omgeving, waarin een goede balans is tussen agrifood, natuur en het watersysteem. In het landelijk gebied zijn de gevolgen van klimaatverandering duidelijk zichtbaar en voelbaar. Naast wateroverlast is het de vraag of er in tijden van droogte nog voldoende schoon zoetwater beschikbaar is. De toenemende watervraag door nieuwe economische ontwikkelingen heeft ook gevolgen voor die beschikbaarheid. 

Streven naar een gezonde leefomgeving staat voorop. Daarbij zijn natuur, biodiversiteit, water én rekening houden met de gevolgen van klimaatverandering allemaal voorwaarden. Juist hier is het van belang dat integraal wordt gewerkt aan een programma voor natuur, landbouw, cultuurhistorie, landschap, recreatie en de relatie met de bebouwde omgeving. De gevolgen van de klimaatverandering in het gebied bepalen uiteindelijk voor een groot deel waar en hoe de toekomstige gebruiksfuncties kunnen bestaan.

Uitgangspunten

1. Klimaatadaptatie is onderdeel van het provinciale beleid voor het landelijk gebied, inclusief de randzones van de bebouwde omgeving.
2. Nieuwe ontwikkelingen worden getoetst aan de effecten van klimaatverandering.
3. Bij projecten en programma’s in het landelijk gebied wordt klimaatadaptatie meegenomen in het zoveel mogelijk combineren van functies.
4. De provincie besteedt een groot deel van de extra middelen voor klimaatadaptatie uit het coalitieakkoord aan projecten waarbij meerdere provinciale doelen worden bereikt, zoals natuur, recreatie, biodiversiteit en landbouw.
5. Klimaatadaptatie in het landelijke gebied komt, waar nodig, op de agenda bij relevante partners.
6. Wateroverlast is een thema waarop de provincie haar rol opnieuw bekijkt.

Wat doet de provincie concreet?

Lees meer in Klimaatadaptatie Noord-Holland: Bouwstenen voor de provinciale aanpak (pdf, 2MB) op pagina 25 en 26.

Momenteel wordt er gewerkt aan nieuwe ambities en uitgangspunten. Zodra deze zijn vastgesteld, wordt onderstaande informatie geactualiseerd.

Goede ruimtelijke inpassing waarbij klimaatadaptatie een bijdrage levert aan een gezonde leefomgeving en biodiversiteit

Klimaatverandering heeft grote impact op de bebouwde omgeving. Om schade en overlast door weersextremen te beperken, moet de manier waarop steden worden gebouwd en ingericht worden aangepast. Tot 2040 worden in Noord-Holland ongeveer 230.000 woningen gebouwd. Het is belangrijk om deze nieuwbouw duurzaam en dus klimaatadaptief te ontwikkelen om toekomstige extra investeringen te voorkomen. Het initiatief en primaat van stedelijke ontwikkeling ligt veelal bij gemeenten. Als provincie geven we ondersteuning en koppelen we klimaatadaptatie aan ons beleid en onze projecten en programma’s over de bebouwde omgeving.

In de Omgevingsvisie en het coalitieakkoord is gezondheid een belangrijk thema. Daarom verbindt de provincie in deze periode de bebouwde omgeving klimaatadaptatie vooral aan de opgave voor een gezonde leefomgeving. Extra aandacht gaat naar het combineren van opgaven, die ook bijdragen aan onder andere biodiversiteit, energietransitie en circulaire economie. 

Uitgangspunten

1. De gebouwen van de provincie moeten klimaatadaptief zijn. Hiermee neemt de provincie verantwoordelijkheid voor haar eigen assets.
2. Nieuwe ontwikkelingen worden getoetst aan de effecten van klimaatverandering.
3. Het beleid en handelen van de provincie wordt klimaatadaptief. Zij zorgt voor de integratie van klimaatadaptatie binnen provinciaal beleid en handelen.
4. De provincie pakt klimaatadaptatie in de bebouwde omgeving gebiedsgericht op.
5. De provincie agendeert daar waar nodig bij het Rijk.

Wat doet de provincie concreet?

Lees meer in Klimaatadaptatie Noord-Holland: Bouwstenen voor de provinciale aanpak (pdf, 2MB) op pagina 28.

We staan voor een uitdaging en voeren daarom klimaatstresstesten uit. Een stresstest maakt inzichtelijk welke problemen kunnen ontstaan door klimaatverandering. Op basis van de klimaatstresstest gaan we  in gesprek met belanghebbenden en geïnteresseerden. Diverse rapporten en samenvattingen zijn  terug te vinden onder Documenten.

Meer weten? Neem dan gerust telefonisch contact op met het Servicepunt van de provincie Noord-Holland via telefoon, 0800 0200 600 (gratis) of stuur een e-mail naar klimaatadaptatie@noord-holland.nl.