Bodem

De provincie zet zich in voor een schone bodem waar mensen veilig op kunnen wonen, werken en recreëren. Dat is zo bepaald in de Wet Bodembescherming.

Op sommige plekken is meer nodig om dit bereiken en daarom zijn er extra afspraken gemaakt in het Convenant Bodem en Ondergrond (2016-2020). De afspraken die in het convenant staan, zijn gemaakt door het Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en het bedrijfsleven. 

Het landelijke bodemconvenant is eind 2020 afgesloten, maar de aanpak van spoedeisende bodemsaneringen, gebiedsgericht grondwaterbeheer en nazorg loopt nog vele jaren door. In december 2022 zijn nieuwe Bestuurlijke Afspraken Bodem en Ondergrond 2023-2030 vastgesteld, tussen Rijk (ministerie van I&W), Interprovinciaal Overleg (IPO), Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen (UvW). Het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen continueren hun samenwerking aan herstel, bescherming en duurzame benutting van bodem en ondergrond. De afspraken over vervolgaanpak herstel bodemkwaliteit (spoedopgave) en buitenproportionele opgaven (waaronder diffuse verontreinigingen als lood en PFAS) worden grotendeels ongewijzigd doorgezet, er wordt een nieuwe interbestuurlijke samenwerkingsagenda opgesteld en er wordt ingezet op kennisontwikkeling en -deling.

In lijn met de bodemafspraken blijft de provincie de komende jaren extra prioriteit geven aan de aanpak van PFAS, diffuse loodverontreiniging, spoedlocaties bodemsanering en gebiedsgericht grondwaterbeheer. Hiervoor zet de provincie Specifieke Uitkeringen bodem van het Rijk in.

Verantwoordelijkheden provincie en gemeenten

Op grond van de Wet bodembescherming (Wbb) is een aantal grote(re) gemeenten verantwoordelijk voor de staat van de bodem. Voor de overige gemeenten zijn de provincies dat. Voor de uitvoering van de taken op het gebied van vergunningverlening en handhaving worden de omgevingsdiensten ook vaak ingeschakeld.

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet (nu voorzien per 1-1-2024) gaat een deel van de provinciale bodemtaken over naar de gemeenten. Verschillende overheden zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de bodemkwaliteitszorg. Dat is nu ook al het geval, maar de bevoegdheden onder de Omgevingswet verschuiven. De gemeente wordt onder de Omgevingswet verantwoordelijk voor de bodemkwaliteitszorg. De provincie blijft bevoegd gezag voor de bodemtaken voor die situaties die onder het overgangsrecht vallen (lopende saneringen en spoedlocaties) en voor bodem op complexe bedrijven. Tevens heeft de provincie een regierol bij en verantwoordelijkheid voor de aanpak van verontreinigingen in het grondwater.

Loodverontreiniging

Door eeuwenlang gebruik van lood ligt er op verschillende plaatsen in Noord-Holland ook lood in de bodem. Dit heet diffuse loodverontreiniging. Gebieden met verhoogde loodconcentraties zijn in 2018 in kaart gebracht.

Zolang het lood niet in het lichaam terechtkomt, zijn hoge concentraties lood in de bodem geen probleem. Inname van lood kan een nadelig effect hebben op de ontwikkeling van de hersenen. Kinderen tot 6 jaar lopen hierbij het grootste risico. Zij kunnen lood binnenkrijgen door bijvoorbeeld hun vingers in hun mond te steken tijdens of na het spelen op een bodem met lood. Bekijk ook dit filmpje.

Onderzoek

Uit onderzoek naar lood, dat in opdracht van de provincie is uitgevoerd, op plekken waar veel kinderen spelen, zoals kinderspeelplaatsen en onverharde schoolplein, bleek dat op 5 plekken teveel lood in de grond zat. Op 4 plekken werd gesaneerd. 1 kinderspeelplaats is verplaatst. Daar kon niet gesaneerd worden. In 2022 en 2023 voert de provincie ook onderzoek uit naar lood in schoolmoestuinen.

Handelingskader voor lood in de bodem

Om de effecten van blootstelling aan lood te beperken heeft de provincie in 2019 een gedragslijn opgesteld, zodat binnen de provincie en bij gemeenten duidelijk is hoe omgegaan dient te worden met loodverontreiniging.

Uitvoeringsregeling subsidie diffuus lood in de bodem

Voor de tweede helft van 2023 en voor 2024 heeft de provincie een subsidieregeling opengesteld voor gemeenten, waarmee gemeenten de aanpak van de problematiek van diffuse bodemverontreiniging met lood kunnen versterken. Meer informatie en de regeling staat hier.

Gemeenten kunnen subsidie aanvragen voor verschillende activiteiten: het opstellen van een programmatische aanpak diffuus lood, voor programmatisch onderzoek en/of sanering diffuus lood en/of voor communicatie met inwoners over gebruiksadviezen om risico’s van blootstelling aan verontreinigde bodem te minimaliseren.

Wat kunt u zelf doen?

Met een paar eenvoudige gebruiksadviezen, voor gebieden waar mogelijk lood in de bodem zit, komen kinderen zo min mogelijk in contact met lood.

• Laat kinderen hun handen wassen na het buitenspelen
• Laat kinderen niet op onbedekte verontreinigde bodem (“kale bodem”) spelen. Bedek de bodem in uw tuin met gras, struiken of vaste planten. Een kunstgrasmat of bestrating, het liefst waterdoorlatend, zorgen ook voor een goede bedekking
• Kies voor een zandbak met schoon zand
• Kweek groenten en fruit in plantenbakken met schone grond (potgrond of tuinaarde)
• Was zelfgekweekte groenten en fruit grondig
• Was zelf uw handen na het tuinieren in eigen tuin en voor het eten
• Ga de inloop van grond in huis tegen door schoenen uit te doen bij het naar binnen lopen
• Stofzuig of dweil regelmatig uw huis
• Vervang loden waterleidingen

Grondwaterbeheer het Gooi

In het Gooi zijn diverse bodem- en grondwaterverontreinigingen door industriële activiteiten uit het verleden. De verontreinigingen zijn tot grote diepte doorgedrongen, omdat de ondergrond in het gebied goed doorlatend is. Voor het Gooi is daarom een op maat gemaakte aanpak voor de diepe grondwaterverontreinigingen. Hiervoor werken 6 gemeenten, het waterschap, 2 drinkwaterbedrijven en de provincie samen. Deze aanpak ligt sinds 2011 vast in het Convenant Gebiedsgericht beheer het Gooi. Dit convenant is per 1 januari 2021 geactualiseerd en verlengd tot 2030. Grondwaterbeheer het Gooi beschermt de kwaliteit van het grondwater, water in natuurgebieden en drinkwaterwingebieden.

Meer informatie

Voor vragen over lood en gezondheid kunt u terecht bij de GGD. Op www.bodemloket.nl en de websites van de omgevingsdiensten staat of in uw omgeving bodemonderzoek is gedaan. Zijn er geen gegevens over de bodemkwaliteit bekend, dan kan een ingenieurs-/adviesbureau bodemonderzoek uitvoeren.

Is geen informatie over de bodem bekend en wordt op de locatie lood verwacht (oude binnenstad, oude dorpskern, oud-industrieel gebied), dan adviseert de provincie de gebruiksadviezen op te volgen.